چرا نباید چشمان خود را مالش دهید؟

آیا مالش دادن چشم‌ها ضرر دارد؟ جواب این سوال “قطعاً بله” است.

علاوه بر ریسک‌های مرتبط با مسائل آرایشی، بهداشتی و ایمنی، مالیدن چشم‌ می‌تواند مشکلات خطرناکی ایجاد کند که ممکن است حتی به بینایی‌تان آسیب بزند.

چرا مالیدن چشم‌ها ضرر دارد؟

برای شناخت علت اینکه چرا مالیدن چشم ضرر دارد، ابتدا اطلاعات اندکی درباره ساختار چشم ارائه می‌کنیم.

کلاژن‌ها بافت تکیه‌گاه چشم هستند، که شامل قرنیه و صلبیه (لایه بیرونی و سفید چشم) می‌شود. هروقت که چشم‌تان را فشار می‌دهید و می‌مالید، بافت کلاژن تو (داخل) می‌رود، وقتی رها می‌کنید، بیرون می‌آید. بعد از مدتی قرنیه، مانند یک گیره کاغذ، ممکن است خم و از شکل طبیعی خارج شده و تضعیف شود. وقتی شیئی فلزی را چندین بار خم و راست می‌کنید، فرسوده می‌شود و می‌شکند. هرچند، قرنیه نمی‌شکند، اما فرسوده می‌شود و حالت برآمده پیدا می‌کند، و اتفاقات زیان‌آوری رخ خواهد داد.

علاوه بر تخریب ساختار چشم، مالیدن چشم ممکن است مشکلات دیگری نیز ایجاد کند، شامل:

• زیبایی: مالش بیش از حد می‌تواند باعث تشکیل حلقه‌های تیره و چین و چروک در اطراف چشم شود.
• ایمنی: اگر چیزی به چشم‌تان فرو رفته باشد، مالیدن چشم آسیب بیشتری می‌زند. بهتر است که اجازه دهیم آن ماده آزاردهنده به‌طور طبیعی با اشک بیرون آید.
• بهداشت: دست‌تان بیشتر از هر جای دیگری از بدن باکتری دارد، بنابراین مالیدن انگشت آلوده به میکروب به چشم راه‌حل نامناسبی است.

چگونه مالیدن به چشم‌ها آسیب می‌زند؟

قوز قرنیه، ناهنجاری ساختاری قرنیه که قوه بینایی را تضعیف می‌کند، مهم‌ترین عارضه ناشی از مالش چشم (غیر از کوری) است.

بر اثر مالش دادن چشم، شکل قرنیه آستیگمات نامنظم ایجاد می‌کند که در مراحل وخیم، حتی با عینک و حتی لنزهای تماسی نیز اصلاح نمی‌شود.

معمولاً، برای اصلاح آثار قوز قرنیه در بیماران از لنزهای تماسی RGP  استفاده می‌شود که درمان موقتی است. در موارد شدیدتر نیز نیاز است جراحی پیوند قرنیه صورت گیرد.

قوز قرنیه تنها عارضه‌ای نیست که ممکن است با مالیدن چشم ایجاد شود. ممکن است وخامت عارضه‌های اساسی مانند نزدیک‌بینی و آب‌سیاه نیز تشدید شود.  هروقت که چشم‌تان را می‌مالید، فشار چشم را مقداری بالا می‌برید، بنابراین اگر مبتلا به آب‌سیاه باشید، با مالیدن چشم فشار را فوق‌العاده بالا می‌برید.

همچنین، از آنجا که چشم‌تان را [با مالیدن] فشرده می‌کنید و بعد رها می‌کنید و خیلی سریع از حالت فشرده خارج می‌شود، ژل زجاجیه درون چشم را به هم می‌زنید و مشکلاتی برای شبکیه ایجاد می‌شود.

چرا هنگام مالیدن چشم‌ها نور می‌بینیم؟

اگر تا حالا چشم‌تان را خیلی محکم و با شدت مالیده باشید، احتمالاً ستاره‌های شناور یا جرقه‌های رنگی موسوم به فسفین را دیده‌اید.

در واقع وقتی چشم‌تان را خیلی محکم می‌مالید، فشار کره‌ چشم‌تان را بالا می‌برید و بر گردش خون اثر می‌گذارید. این فشار، مانند همان کاری که نور انجام می‌دهد، سیگنال‌های شبکیه را تحریک می‌کند، اما چون مغز فرق‌شان را نمی‌داند، تغییرات رنگ یا جرقه‌هایی را فعال می‌کند که گویا از محرک‌های بیرونی می‌آیند.

وقتی که از مالیدن چشم دست بر می‌دارید، فسفین‌ها از بین می‌روند، اما افزایش فشاری که ایجاد کردید، به شبکیه فشار می‌آورد و گاهی شبکیه را پاره یا جدا می‌کند.

چرا از مالیدن چشم خوش‌تان می‌آید؟

چطور از کاری که این‌قدر ضرر دارد، این‌قدر خوش‌مان می‌آید؟

در داخل پلک‌ها غدد میبومین وجود دارند و ماده‌ای تولید می‌کنند که شبیه به ترشح روغن زیتون از چشم است. این ماده مایعی است که باعث احساس راحتی در غشای اشک‌آور می‌شود و اشک را مرطوب می‌کند و مانع تبخیرش می‌شود.  با مالیدن چشم، مقدار بیشتری از این نوع اشک رها می‌شود، که احساس خوشایندی در چشم ایجاد می‌کند.

اگر مرتباً چشم‌تان خشک می‌شود، و برای تولید رطوبت آنها را می‌مالید، به پزشک مراجعه کنید. خشکی چشم درمان‎های زیادی دارد که خطری نیز برای قرنیه ندارند.

اگر اغلب اوقات چشم‌تان را می‌مالید، چه کاری باید بکنید؟

اگر اغلب اوقات چشم‌تان را می‌مالید، باید سعی کنید علت این کار را پیدا و آن را رفع کنید.

شاید چشمانتان در اثر تماشای خیلی زیاد صفحه نمایش دستگاه، خسته است؟

وارد شدن فشار دیجیتال به چشم می‌تواند علت مالش آن باشد. اگر این‌طور است، به فواصل منظم به رایانه نگاه نکنید و به چشم‌تان استراحت دهید یا اجازه دهید پزشک چشم‌تان را معاینه کند و ببیند که آیا لازم است برای رفع مشکل بینایی‌تان نسخه جدیدی تجویز کند یا نه.

اگر در طول فصل حساسیت چشم‌تان را می‌مالید، از عامل محرک حساسیت دوری کنید.

ورم ملتحمه ناشی از حساسیت نیز می‌تواند باعث شود که فرد چشم‌هایش را بمالد، اما این کار ممکن است خطرناک باشد. پژوهشی اخیراً در مجله بینایی‌سنجی منتشر شد، نشان می‌دهد که ورم ملتحمه ناشی از حساسیت احتمال بدشکلی قرنیه در اثر خارش (و در نتیجه مالش چشم) ناشی از این عارضه را ۳۷ % افزایش می‌دهد.

با مالیدن چشم هیستامین آزاد می‌شود، بنابراین، گرچه مالیدن چشم چند لحظه احساس خوشایندی دارد، اما عملاً خارش را بدتر می‌کند، و در نتیجه، فرد چشم‌هایش را محکم‌تر می‌مالد.  این کار شبیه به خاراندن جای نیش پشه است: دفعه بعد، باید چشم‌هایتان را شدیدتر بمالید. فکر نکنید که تنها کاری که از دست‌تان بر می‌آید، مالیدن چشم‌هاست. می‌توانید علت خارش را رفع کنید.

مالیدن چشم، هرچند احساس خوشایندی دارد، اما به ریسک تخریب چشم یا از دست دادن بینایی نمی‌ارزد.

اگر شما نیز چشمان خود را زیاد مالش می دهید می توانید به مرکز اپتومتری آیت اللهی مراجعه کنید تا پس از معاینه کامل چشمهایتان، درمان این مشکل صورت پذیرد.